Waarom terugkeren naar oude gewoontes? Een gesprek met creative director Pascal Duval en regisseur Paul Geusebroek

Hey Pascal, kun je ons iets vertellen over het concept achter de Reverse video? Hoe is het idee ontstaan?

Pascal: Toen iedereen thuiszat vanwege de pandemie, werd onze missie bij VanMoof in zekere zin juist benadrukt. Veel steden werden groener en schoner door het feit dat er minder auto’s op de weg waren, wat op zijn beurt minder files en minder vervuiling veroorzaakte. Het uitgangspunt voor deze video ontstond toen we zagen dat veel mensen weer in hun oude gewoontes terugvielen. We wilden iets doen met het feit dat mensen weer begonnen te reizen, naar hun werk terugkeerden, en in hun auto’s stappen. Mensen vallen weer terug in slechte gewoonten die door veel mensen niet worden gezien als ‘slecht’, maar die, als iedereen eraan deelneemt, ervoor zorgen dat hele steden weer naar hun oude niveau van vervuiling terugkeren, met alle negatieve gevolgen vandien, zoals ongelukken en verkeersruzies. Voor mij vormde dat het uitgangspunt voor het concept.

Wat sprak jou als regisseur het meeste aan in het concept van deze video, Paul?

Paul: Ik was meteen enthousiast omdat ik de visuele metafoor van achteruitgaan zo opvallend simpel vond. Simpel op een goede manier! Concepten moeten niet te ingewikkeld zijn, vind ik. Ik zag ook veel filmisch potentieel: veel van Pascals verwijzingen waren erg cinematografisch en ik zag meteen kansen voor interessante, streetstyle cinematografie. En het is natuurlijk voor een goed doel.

Je staat bekend om je sfeervolle, cinematografische films – een stijl die je ook in deze video terugziet. Het heeft een old-schooluitstraling, vind je niet?

Paul: Ja, daar gingen we voor! We wilden geen flitsende, hippe video maken – we wilden iets traditionelers: goede cinematografie, zonder poespas.

Pascal: Dat klopt – de video is tijdloos. Hij speelt zich af in een ‘bepaalde tijd’ maar je ziet niet per se terug of dat nu is of in welke stad het zich afspeelt. Het is een soort tussenwereld. Hopelijk heeft de video nog steeds hetzelfde effect als je hem over vijf jaar opnieuw bekijkt.

Paul: Precies. De art direction was gericht op het achterlaten van de oude wereld. We wilden het gevoel overbrengen dat we een ouderwetse wereld achter ons laten, gecombineerd met dat old-schoolidee van de dagelijkse sleur.

De muziek draagt bij aan die tijdloosheid. Hoe ben je op die sound gekomen?

Paul: We wilden geen dystopische geluiden, maar juist het tegenovergestelde, zodat je een ironisch contrast krijgt tussen wat je ziet en wat je hoort. Het gevoel van een vintage opname geeft veel diepte aan de shots. Op de set hebben we die track veel afgespeeld, wat voor ons de sfeer en het tempo van de opnames bepaalde. De opnames en de muziek sluiten daarom heel goed op elkaar aan.

Hoe was het om de video te maken? Hoe was de energie op de set?

Paul: We hebben ons dat kruispunt volledig toegeëigend. Een van de obstakels was dat we het binnen twee draaidagen voor elkaar moesten zien te krijgen. Vaak waren we drie shots tegelijk aan het opnemen met drie verschillende recorders. Maar omdat het zo goed ging, was het erg leuk. De crew was geweldig en als je eenmaal in zo’n flow zit, stroomt de adrenaline door je hele lichaam. Dan kun je de video echt tot zijn recht laten komen.

De video heet Reverse – waarom speel je juist nu met het idee van achteruitgaan?

Pascal: Het heeft echt met de culturele tijdsgeest te maken. Op dit moment, met alle bosbranden en overstromingen, is het overduidelijk dat we ons in een milieucrisis bevinden. Maar toen de maatschappij net weer een beetje open kon, leek het alsof we dat even waren vergeten. De video speelt met deze twee ideeën – het gaat over niet teruggaan naar de wereld van vóór de pandemie, maar ook over vooruitgang en de bewustwording dat we iets moeten veranderen. We willen de wereld een spiegel voorhouden. We wilden niemand direct aanvallen op zijn gedrag: het gaat ons er veel meer om dat mensen de boodschap van de video voelen.

Zie je de video als een boodschap aan individuen, of meer als een oproep aan beleidsmakers en machthebbers om iets te veranderen? Of allebei?

Pascal: Mensen moeten het uiteindelijk samen doen – verandering moet uit de samenleving komen. In Londen bijvoorbeeld is de ruimte die tijdens de pandemie voor fietsen en voetgangers is gecreëerd, gewoon weer overgenomen door auto's. Waarom? Omdat er gewoon zo veel van zijn. Ik denk dat regeringen en bedrijven zeker een verantwoordelijkheid hebben om de juiste boodschap uit te dragen.

Wat hoop je dat mensen meenemen uit deze video?

Paul: Aan het einde komt de fietser ineens tevoorschijn en het shot erna – dat voelt echt als een verademing. Het is rustiger op straat en je hoort vogels fluiten. De muziek past helemaal bij wat je ziet. Dat was mijn doel: dat het einde van de film voelt als een verademing. De fiets staat niet alleen voor de omgeving, maar ook voor het ontsnappen uit de sleur waar veel mensen zich in bevinden – voor het fietsen uit het ‘van-9-tot-5-bestaan’. Hij staat voor vrijheid in de video: iedereen zit vast, maar deze persoon fietst gewoon door de drukte heen.

Tijdens de pandemie steeg de verkoop in e-bikes en groeide de opvatting om steden mensvriendelijker te maken. Even leek het erop dat deze crisis onze oude gebruiken zou veranderen. Maar nu de wereld weer langzaam richting normaal gaat, zien we weer een toename in de verkoop en het gebruik van auto's. Hoe zit dat?

Paul: Ik ben geen econoom, maar ik denk dat er momenteel een grote consumptiegolf gaande is. Dus misschien is het nu niet het beste moment om het te meten. Mensen hebben lange tijd in lockdown gezeten en nu willen ze leven. Dat zou een reden kunnen zijn. Het is duidelijk een probleem waar de regering het voortouw in moet nemen. Natuurlijk kun je als individu ook een verschil maken - burgers kunnen een regering dwingen dingen te doen, maar uiteindelijk is dat waar de grote verandering vandaan moet komen.

Pascal: Ik denk dat het komt door een behoefte aan comfort. ‘Wat de boer niet kent, dat vreet hij niet’, daar lijkt het een beetje op. Hoewel mensen over de hele wereld hun routines aanpasten tijdens de pandemie, vallen veel nu toch weer terug in oude gewoontes. Maar als je de autocultuur kunt veranderen; als je de gewoontes van mensen kunt veranderen - dat is zo krachtig. En zo interessant. Hopelijk hebben we een sterke, poëtische film gemaakt die aanzet tot denken en tot meer gesprekken over dit onderwerp leidt.

Terugkeren naar de oude situatie van files, vervuiling en verkeersagressie is niet de kant die we op willen. Fietsen is daarentegen de verademing die ons milieu én onze stadsbewoners hard nodig hebben. Blijf niet in z’n achteruit staan. De toekomst ligt voor ons.